تحلیل ارتباط بین الگوی جغرافیایی سرطان ریه و آلودگی هوا در ساختار فضایی شهر تهران

پدیده آلودگی هوا و بالا رفتن غلظت آلاینده­ها از حد مجاز تعیین شده به وسیله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در شهرهای بزرگ، از مهم­ترین مشکلات زیست محیطی کلان­شهرهای امروزی است که سلامت انسان­ها را تهدید می­نماید. با رشد تکنولوژی و خروج منابع آلاینده ثابت و صنعتی از شهرها، منابع آلاینده متحرک در بخش حمل­ونقل شهری به عنوان چالش اصلی در راستای آلودگی کلان­شهرها مطرح است. در این راستا مطابق یافته­های سایر تحقیقات انجام شده در ادبیات برنامه­ریزی شهری، ساختار فضایی شهری که یک مفهوم ترکیبی که در برگیرنده مهم­ترین و اصلی­ترین اجزا و عناصر شهر و رابطه ماندگار بین آن­ها است، در افزایش یا کاهش آلودگی هوا و به تبع آن در پیامدهای سلامتی آن بر روی افراد سهم چشم­گیری دارد. به عبارت دیگر ساختار فضایی شهری که بیانگر نحوه چیدمان فضاهای عمومی شهری است، بر عملکرد زیست محیطی شهر به ویژه در آلودگی هوا تأثیر به سزایی دارد. در این ارتباط بر اساس نتایج حاصله از اطلاعات مرکز پایش آلودگی هوای شهر تهران، وضعیت هوای این شهر در سال‌های اخیر رو به وخامت گذاشته است و هر روزه اثرات سوء آن بر سلامت عمومی در پژوهش­های متعددی انعکاس می­یابد. لذا تحقیق حاضر درصدد است تا با استفاده از رویکرد توصیفی و تحلیلی و با به کاربستن روش­های آمار فضایی، به تحلیل تطبیقی اثرات ساختار فضایی شهری بر آلودگی هوا و سرطان ریه در کلان شهر تهران و ارائه راهکارهای ساماندهی در آن بپردازد. بدین منظور از داده­های آلودگی هوای شرکت کنترل کیفیت هوا (پارامتر منواکسید کربن) و از داده­های بیماری­های سرطان­های دستگاه تنفسی وزارت بهداشت و درمان و داده­های تراکم جمعیتی مرکز آمار ایران استفاده شده است. یافته­های تحقیق ارتباط بین خوشه­های سرطان ریه و لکه­های داغ آلودگی هوا را مورد تأیید قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد که در صورت بکارگیری روش­های رشد هوشمند شهری و همچنین استفاده از رویکردهای توسعه حمل­و نقل محور (TOD) و رواج دادن فرهنگ استفاده از حمل­ونقل عمومی و ایجاد پهنه­های سبز، باز و طبیعی در حوزه شهر و حوزه­های پیرامونی به ویژه در حوزه غربی شهر که منابع آلاینده بیشتری وجود دارند می­توان در میان مدت و بلند مدت بر مشکلات آلودگی هوای شهر تهران و سلامت عمومی فایق آمد